Mesyuarat Khas di Singapura

Oleh kerana terdapat perbezaan pendapat yang agak ketara di antara pegawai-pegawai kedutaan British di Bangkok dengan pegawai-pegawai British di Tanah Melayu satu mesyuarat khas telah diadakan di pejabat Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura pada 3 Mei 1948 bagi membincangkan masalah tersebut. Mesyuarat yang dipengerusikan oleh Malcolm MacDonald turut disertai oleh Sir Edward Gent, Guy Madoc dari Bangkok, H.N. Brain dari pejabat Suruhanjaya Besar bagi Asia Tenggara, Kol. Dalley dari Malayan Security Service dan W.F.N. Churchill, Penasihat British di Kelantan.

Mesyuarat bermula dengan penjelasan oleh Brain tentang rumusan perbincangan di antara beliau dengan Madoc dan Dalley tentang peranan Tengku Mahmood Mahyideen.8 Mereka bersependapat bahawa Tengku Mahmood Mahyideen adalah fokus utama pergerakan pembebasan Patani. Beliau juga menerangkan tentang adanya dua pandangan yang berbeza di antara Kuala Lumpur dengan Bangkok berhubung peranan dan kegiatan Tengku Mahmood Mahyideen. Pihak berkuasa Negeri Kelantan melihat masalah orang-orang Melayu Patani dari segi kesannya terhadap perkembangan politik tempatan.

Pada tanggapan mereka, selagi Tengku Mahmood Mahyideen dan pengikut-pengikutnya menghormati undang-undang serta tidak menjejaskan keselamatan Kelantan, sebarang tindakan undang-undang tidak perlu diambil ke atas beliau dan pengikut-pengikutnya. Bagaimanapun sekiranya dilihat dari sudut pejabat kedutaan British di Bangkok, keadaanya adalah berbeza sekali. Tengku Mahmood Mahyideen adalah seorang penghasut yang bertanggungjawab dalam mencetuskan kekacauan di sebuah negara jiran. Mereka hairan mengapa pihak berkuasa Kelantan tidak menghalang Tengku Mahmood Mahyideen daripada bertindak demikian.

Sir Edward Gent tidak menafikan bahawa Tengku Mahmood Mahyideen memainkan peranan cergas dalam gerakan Patani tetapi beliau mengingatkan ahli-ahli mesyuarat bahawa selain daripada Tengku Mahmood Mahyideen terdapat dua orang tokoh yang tidak kurang pentingnya dalam gerakan Patani, iaitu Tengku Abdul Jalal dan Tengku Abdul Kadir. Mengikut Gent, kedua-dua tokoh tersebut adalah "fanatically anti-Siamese".9 Beliau sendiri, melalui Menteri Besar Kelantan, telah beberapa kali menasihati Tengku Mahmood Mahyideen supaya tidak melibatkan diri dalam politik Siam.

pada pandangan Gent sekiranya tindakan yang lebih keras diambil ke atas Tengku Mahmood Mahyideen kemungkinan besar perhubungan British dengan orang-orang Melayu di Tanah Melayu akan terjejas. Kerajaan British perlu berhati-hati berhubung isu tersebut untuk mengelakkan anggapan bahawa British menyokong kerajaan Siam menindas orang-orang Melayu Patani. Beliau dan Churchill telah berusaha menasihat Tengku Mahmood Mahyideen supaya tidak melibatkan diri dalam hal ehwal negara jiran.

Perkhidmatan Keselamatan Malaya juga telah berusaha untuk menghalang pertubuhan-pertubuhan Melayu di Semenanjung daripada terlibat secara aktif dalam kekacauan di Selatan Siam. Bagaimanapun, penderitaan yang dialami oleh orang-orang Melayu Patani telah mendapat simpati yang menyeluruh daripada masyarakat Melayu di Semenanjung. Sehubungan itu, Perdana Menteri Siam Khuang Aphaiwong sendiri mengakui tentang penyelewengan dalam pentadbiran di Selatan Siam. Sungguhpun begitu, pihak berkuasa Siam masih juga tidak berusaha untuk menjawab dakwaan-dakwaan yang disiarkan dalam akhbar-akhbar Semenanjung ataupun untuk mengambil tindakan segera bagi menyelesaikan masalah orang-orang Melayu Patani.

Menjawab pertanyaan itu, Madoc memaklumkan bahawa Bangkok Weekly Standard, sebuah akhbar terbitan di Bangkok, telah menyiarkan sebuah artikel untuk menjawab tohmahan akhbar-akhbar Semenanjung berhubung dakwaan penyelewengan itu. Madoc percaya bahawa kekecohan politik akan reda sebaik saja berlakunya perletakan jawatan oleh Khuang Aphaiwong.Bagaimanapun penulis berkenaan menyaahkan pengaruh-pengaruh asing kerana mempengaruhi dan menghasut orang-orang Patani supaya menentang kerajaan Siam. Madoc memberitahu ahli-ahli Jawatankuasa Kabinet bagi menyiasat keadaan di Selatan Siam. Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh Phraya Amraridhamrong, seorang pentadbir yang berpengalaman. Setakat ini, jelas Madoc kerajaan Siam masih belum membuat pengaduan secara rasmi kepada kedutaan British di Bangkok tentang komplot untuk menentang Kerajaan Siam dari Tanah Melayu kecuali melalui akhbar saja.

Selepas berbincang dengan panjang lebar, mesyuarat telah membuat beberapa rumusan. Mereka bersetuju bahawa Tengku Mahmood Mahyideen adalah "the moving spirit" di belakang gerakan subversif di Selatan Siam.Sungguhpun demikian, pihak berkuasa di Tanah Melayu hanya mampu memberi amaran sahaja kepada Tengku Mahmood Mahyideen. Sekiranya tindakan yang lebih keras diambil ia dikuatiri akan menjejaskan perhubungan baik antara kerajaan British dengan orang-orang Melayu, khususnya dengan UMNO atau MNP, sekiranya pihak Siam masih belum mengambil sebarang langkah berkesan untuk menyelesaikan masalah orang-orang Melayu di Selatan Siam. Mesyuarat itu juga meminta pihak Kedutaan British di Bangkok berusaha untuk menyakinkan kerajaan Pibul tentang peri pentingnya masalah Patani diselesaikan segera. Pihak Kedutaan British juga diminta mengemukakan cadangan bagi mengadakan rundingan antara Tengku Mahmood Mahyideen dengan pihak berkuasa Siam bagi menyelesaikan masalah orang Melayu. Mesyuarat itu bagaimanapun menolak cadangan supaya Suruhjaya Penyiasat Bersama British-Siam dibentuk bagi menyiasat keadaan di Selatan Siam.

Mesyuarat itu sebaliknya mencadangkan supaya wartawan-wartawan dibenarkan melawat kawasan-kawasan yang terlibat bagi mendapatkan gambaran yang sebenar tentang keadaan di sana. Rumusan serta cadangan mesyuarat khas itu disambut baik oleh pihak Pejabat Luar British. Pejabat Luar menyokong kuat sebarang usaha untuk mengadakan rundingan di antara Tengku Mahmood Mahyideen dengan pihak Siam.10 Di samping itu usaha-usaha juga perlu diambil bagi menghalang Tengku Mahmood Mahyideen dan pertubuhan-pertubuhan kiri Melayu daripada campur tangan dalam masalah Patani. Pejabat Tanah Jajahan juga menyokong cadangan untuk mengadakan rundingan itu.

Pada bulan Mei 1948, Whittington mengadakan pertemuan dengan Menteri luar Siam yang baru, Mom Priditheppong Dewakul.11 Dalam pertemuan itu, Whittington telah menyampaikan hasrat kerajaan British meminta kerajaan Siam berikhtiar menyelesaikan masalah orang Melayu di Selatan Siam dan juga mengadakan rundingan dengan Tengku Mahmood Mahyideen.