Darurat dan Kesannya ke atas Orang Melayu Patani

Pada 18 Jun 1948 Kerajaan British telah mengisytiharkan darurat di Semenanjung Tanah Melayu ekoran kebangkitan Komunis yang bercita-cita membebaskan Tanah Melayu daripada cengkaman British dan mendirikan Republik Komunis Malaya (lihat juga Anthony Short 1960; Richard Stubbs 1989; Gene Z. Hanrahan 1971). Dalam usaha untuk membanteras anasir-anasir Komunis itu,kawasan sempadan mesti dikawal rapi, iaitu bagi menghalang pengganas-pengganas itu daripada menyeberang ke Wilayah Siam untuk bersembunyi dan juga untuk tujuan menyekat penyeludupan senjata dari Siam ke Tanah Melayu.

Justeru, kerjasama pihak Siam amat diperlukan. Beberapa minggu selepas darurat diisytiharkan, wakil British di Bangkok telah diarahkan supaya berbincang dengan Pibul Songgram mengenai kepentingan wujudnya kerjasama antara Tanah Melayu dengan Siam bagi melumpuhkan pergerakan komunis di perbatasan. Pibul Songgram telah menyatakan kesediaan Kerajaan Siam untuk membantu British dalam menangani masalah itu. Ekoran daripada itu beberapa pasukan polis sempadan Siam telah dikerah ke kawasan sempadan. Kehadiran anggota-anggota Polis Siam di kawasan sempadan itu bagaimanapun menambahkan lagi ketegangan.

Akhbar-akhbar Semenanjung dan British mendakwa pihak berkuasa Siam di Selatan Siam telah mengambil kesempatan itu untuk menindas orang Melayu.Keadaan ini membimbangkan pihak berkuasa British di Kuala Lumpur. Pejabat Pesuruhjaya Tinggi British di Kuala Lumpur telah menerima petisyen daripada tiga orang pemimpin GEMPAR, iaitu Nik Mahmood Nik Majid, Haji Yaacob bin Haji Abdul Rahman dan Mohamed Darus bin Mohamed Nayang, melalui W.F. Churchill, penasihat British di Kelantan, merayu agar Kerajaan British melindungi orang-orang Melayu di Patani daripada penindasan pihak berkuasa Siam dengan menjadikan Patani sebagai tanah jajahan British atau "New Malaya". Sehubungan ini, Churchill mengingatkan Henry Gurney.

Pesuruhaya Tinggi British di Tanah Melayu bahawa sekiranya orang-orang Melayu Patani tidak mendapat bantuan daripada British ‘they may fall to the Communist blandishments’.Sebaik sahaja Pejabat Konsul British di buka di Songkhla pada awal September 1948, pihak berkuasa British di Kuala Lumpur, dengan persetujuan pejabat Kedutaan British di Bangkok, telah melantik S.Cunyngham-Brown,seorang pegawai daripada Perkhidmatan Awam Tanah Melayu atau Malayan Civil Service, sebagai Malayan Liaison Officer di pejabat Konsulat British di Songkhla. Cunyngham-Brown juga telah dilantik sebagai pemangku Konsul sementara menunggu ketibaan Konsul Tetap, iaitu Kapten Dennis.

Sebelum berlepas ke Songkhla, Cunyngham-Brown telah diarah oleh Gurney dan MacDonald supaya mendapatkan maklumat-maklumat mengenai suasana di Selatan Siam serta melaporkan secara sulit kepada Pesuruhjaya Tinggi persekutuan dan Pesuruhjaya Tinggi British bagi Asia Tenggara.

Beberapa hari selepas tiba di Songkhla, S. Cunyngham-Brown telah membuat lawatan ke beberapa buah wilayah di Selatan Siam dan juga negeri Kelantan. Daripada apa yang dilihatnya Cunyngham-Brown tidak percaya bahawa Kerajaan Persekutuan akan mendapat kerjasama yang rapat dan berkesan daripada tentera dan polis Siam dalam menyelesaikan masalah pengganas-pengganas Cina selagi masalah orang-orang Melayu Patani tidak dapat diselesaikan. Beliau mendapati pihak berkuasa Siam lebih cenderung untuk menindas orang-orang Melayu daripada bertindak ke atas pengganas-pengganas Komunis. Di daerah Bangnara dan Teluban sahaja didapati tidak kurang daripada 66 orang penduduk tempatan telah dibunuh oleh polis Siam sejak 1946. Sekiranya keadaan ini berterusan, beliau bimbang pihak Komunis akan mengambil kesempatan ini untuk mempengaruhi orang-orang Melayu supaya menyokong perjuangan mereka bagi membebaskan wilayah Patani daripada belenggu Penjajah Siam.

Dalam suratnya kepada Gurney dan MacDonald, S. Cunyngham-Brown menyatakan bahawa … saya tidak yakin tentang peluang kita untuk mendapatkan kerjasama yang rapat dan berkesan daripada tentera dan polis Siam dalam menyelesaikan masalah pengganas-pengganasCina Di dalam jangka masa yang singkat ini di Siam, saya mendapat perhatian yang baik daripada pegawai-pegawai tinggi kerajaan tetapi dari pemerhatian saya setakat ini memaksa saya menganggap bahawa mereka tidak berkebolehan untuk memberi kerjasama yang rapat dan teratur kepada kita mahupun jujur dalam menumpuka perhatian mereka kepada pencapaian matlamat yang kita (tidak semestinya mereka mahu… Masalah mengenai 60%-80% penduduk-penduduk Melayu telahpun saya sentuh dalam laporan saya dan saya tidak menambah mengenai hal tersebut… sama ada mereka (orang-orang Melayu) dapat bangun menentang kerajaan Siam secara berkesan adalah dipertikaikan…Bolehkah kita mencegah orang-orang Siam untuk (a) berhenti menindas orang-orang Melayu dan menumpukan perhatian kepada masalah kita - pengganas-pengganas Cina? saya meraguinya. (a) adalah masalah mereka; (b) menurut pandangan mereka adalah masalah kita (a) adalah senang dan menguntungkan mereka; (b) berbahaya dan tidak memberi faedah kepada mereka, kesimpulannya …saya dapat mengatakan bahawa …usaha untuk mencapai kerjasama yang rapat dan berkesan dengan kerajaan Siam dalam dua perkara tersebut tidak akan berhasil tetapi hanya bantuan yang sambil lewa dan janji-janji kosong sahaja yang akan diperoleh. Apakah yang seharusnya kita lakukan? Kerajaan Siam tidak dapat menyerahkan otonomi kepada orang-orang Melayu tanpa menjejaskan maruah mereka dan langkah ini akan membuka jalan kepada kumpulan minoriti lain untuk mendapatkan konsesi yang sama … kebanyakkan orang-orang Melayu telah enggan untuk berkompromi dengan Kerajaan Siam.

Dari pemerhatian saya … hanya tedapat satu penyelesaian sahaja … Satu jalan diplomasi harus dicari untuk membolehkan Siam menyerahkan wilayah sempadannya kepada British atas dasar pinjaman ataupun pajakan. Kita memerlukannya dengan segera untuk membersihkan sarang-sarang pengganas … Kawasan ini walau apa pun potensinya tidak menambahkan hasil kepada Siam serta merupakan masalah kepadanya.hanya kerana untuk menjaga maruah yang menyebabkan Siam tetap bertahan di sana.Ia mungkin … memulih … keyakinan kerajaan Siam jika Britain dapat menawarkan kapal-kapal pemusnah bagi membantu Siam untuk mengawal keselamatan kawasan perairannya: dan pada masa yang sama melangsaikan segala ataupun sebahagian daripada hutang-hutang yang tertentu. Dengan memberi publisiti tentang sikap murah hati Siam terhadap pajakan tersebut untuk satu jangka waktu tertentu katakan 99 tahun dan selepas itu kedudukan wilayah tersebut ditentukan melalui pungutan suara tidak akan dianggap menjejaskan maruah Siam.

Malangnya, salinan surat tersebut telah terjatuh ke tangan Kapten Dennis,pegawai konsul di Songkhla. Dennis, yang dianggap oleh Rees - Williams,SetiausahaTetap bagi Pejabat Tanah Jajahan British di London, sebagai seorang yang pro-Siam telah melaporkan perkara itu kepada Thompson tetapi laporan itu sama sekali bercanggah dengan kandungan surat asal Cunyngham-Brown.

Dalam laporannya pada Thompson, Dennis mendakwa Cunyngnhom-Brown mencadangkan supaya Kerajaan British "menduduki Siam dengan menempatkan tentera-tentera dan membentuk pentadbiran Melayu di sana." Beliau menambah:

Tidak dapat disangkalkan lagi bahawa Cunyngham-Brown adalah anti-Siam. Beliau menganggap bahawa kerajaan Persekutuan adalah majikannya dan sikap ini jelas diperlihatkan melalui laporan-laporan yang dihantar kepada MacDonald dan Gurney.Bersama-sama laporan tersebut disertakan surat-surat yang mana kandungan surat tersebut mengejutkan saya.

Thompson yang selama ini tidak dimaklumkan bahawa Cunyngham-Brown telah diarahkan untuk menghantar salinan laporan-laporannya ke Kuala-Lumpur dan Singapura, dengan marahnya telah menghubungi Setiausaha Luar British, Ernest Bevin. Beliau menganggap cadangan Cungyham-Brown itu akan membawa kepada akibat-akibat yang buruk padahnya dan menyifatkan sebagai satu cadangan yang biadap dan kasar.This country under its present (or indeed any) leadership would never acquiese in a British invasion or cession of territry under force. Moverover, any action on lines proposed would be catastrophic to the East and, I submit, most harful to our relations with the United States. Also, it would be a literal godsend to Russia. Are we really to deal with Siamas Hitler dealt with Czechoslovakia? And where is Malaya to get her vital rice if we deliberately turn Siamese into bitter enemies?

Thomson yang selama ini tidak dimaklumkan bahawa Cunyngham-Brown telah diarahkan untuk menghantar salinan laporan-laporan ke Kuala Lumpur dan Singapura dengan marahnya telah menghubungi setiausaha Luar British,Ernest Bervin.5 Beliau menganggap cadangan Cungynham-Brown itu akan membawa kepada akibat-akibat yang buruk padanya dan menyifatkannya sebagai cadangan yang biadap dan kasar.Lantaran itu Cunyngham-Brown digantung dari tugas-tugasnya serta mengarahkan beliau meninggalkan Siam dengan segera dan melaporkan kepada Pesuruhjaya Tinggi di Kuala Lumpur.

Seperti juga dengan Dennis, Konsulnya di Songkhla, Thompson adalah seorang pegawai Diplomat British yang terkenal dengan sikapnya yang pro-Pibul Songgram. Pada pandangan beliau, kestabilan politik bagi negeri Siam bergantung kepada pimpinan Pibul Songgram. Atas dasar itu, beliau bertekad untuk mempertahankan rejim Pibul walaupun rejim itu dianggap sebagai sebuah kerajaan diktator.

Pemecatan Cunynyhan-Brown itu telah memburukkan hubungan antara Kedutaan British di Bangkok dengan pihak berkuasa British di Kuala Lumpur. Gurney yang tidak tahu menahu mengenai tuduhan-tuduhan ke atas Cunyngham-Brown itu menghubungi Setiausaha Tanah Jajahan British untuk mendapatkan penjelasan tentang hal itu serta menambah bahawa beliau seharusnya diberitahu sebelum sesuatu tindakan diambil untuk memecatnya.Dalam pada itu, Thompson, setelah didesak untuk membuktikan tuduhannya terhadap Cunyngham-Brown, membalas dengan mengatakan bahawa gerakan pemisahan di Selatan Siam dibantu oleh individu-individu dan pertubuhan-pertubuhan di Persekutuan Tanah Melayu dengan pengetahuan Kerajaan Persekutuan.

Untuk membuktikan penglibatan pegawai-pegawai British dalam gerakan tersebut, Thompson menarik perhatian Pejabat Luar British kepada kewujudan pertubuhan yang dikenali sebagai KRIS yang beribu pejabat di Kota Bharu, Kelantan. Tegasnya, pertubuhan tersebut telah mengeluarkan lencana yang bertulis "New Malaya" untuk diedarkan kepada ahli-ahlinya, termasuk juga orang-orang Melayu di Patani. Pengedaran lencana tersebut mempunyai kaitan dengan rancangan penaklukan Selatan Siam oleh tentera British.

Dengan demikian, Kerajaan Siam mempunyai alasan yang kuat untuk mensyaki bahawa gerakan untuk menggabungkan wilayah-wilayah Melayu di Selatan Siam ke dalam Persekutuan Tanah Melayu mendapat simpati dan sokongan aktif dan pegawai-pegawai British di Perseutuan Tanah Melayu.

Perhubungan yang rapat antara pegawai-pegawai British di Kelantan dengan tokoh-tokoh pemisah adalah "suatu yang sangat pahit untuk ditelan".Selagi pegawai-pegawai tersebut tidak diberitahu tentang isu-isu yang lebih luas mereka akan menghadapi masalah yang besar dalam hubungan Siam dengan Persekutuan Tanah Melayu.

Bagi mengukuhkan lagi tohmahannya terhadap penglibatan pegawai-pegawai British di Persekutuan dalam masalah Patani, Thompson mengemukakan kepada Pejabat Luar British kenyataan bertulis daripada Pibul Songgram yang menyalahkan pihak-pihak tertentu di Tanah Melayu yang cuba menghalang usaha Kerajaan Siam utnuk melaksanakan reformasi di Selatan Siam.MacDonald bagaimanapun menganggap tomahan Thompson itu sebagai tidak berasas. Kerajaan persekutuan, termasuk pegawai-pegawainya, tidak pernah merancang untuk menakluk Selatan Siam.

Perbalahan antara Kuala Lumpur dengan kedutaan British di Bangkok telah memeranjatkan pihak Berkuasa British di London. Arahan telah dikeluarkan kepada kedua-dua pihak supaya menyelesaikan perbalahan tersebut. Dalam komennya berhubung dengan isu tersebut. A.M. Palliser menyebut:

The solution to this, however, clearly lies a better understanding between our Embassy and the Malayan authorities and the "Foreign Office set-up in the Cathay Building".Unless Thompson is satisfied in his own mind that no one who matters in Malaya wants to turn Siam into a British colony, he will find it hard to put our case to the Siamese;and unless the Malayan authorities make it clear to their juniors that the Siamese are an independent people whose independence has to be respected, the Malays will continue to receive convert support from ignorant and prejudiced officials.

Dalam masa yang sama Thompson telah mengadakan perbincangan dengan Pibul Songgram mengenai keadaan di Patani.11 Beliau meminta supaya Pibul mengambil langkah-langkah sewajar bagi meredakan ketegangan sambil mengingatkan tentang kemungkinan isu itu kiranya tidak diatasi akan memburukkan hubungan antara Bangkok dengan Kuala Lumpur. Pibul memberi jaminan bahawa masalah di Patani akan diatasi dalam tempoh yang segera.

Malahan, Pibul menegaskan bahawa sebuah Suruhanjaya telah ditubuhkan untuk menangani masalah tersebut. Menjelang persidangan di Kuala Lumpur, Pibul Songgram telah menulis surat rasmi kepada Thompson untuk memberi jaminan secara bertulis komitmen kerajaan pimpinannya untuk menyelesaikan masalah di Patani. Antara langkah-langkah yang akan diambil ialah menghantar pegawai yang benar-benar faham dengan adat resam masyarakat Melayu dan agama Islam untuk bertugas di Patani, melantik seorang Chularajamontri yang baru, menjadikan hari Jumaat sebagai hari cuti am dan menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa utama dalam sukatan pelajaran.

Dengan berpegang kepada surat Pibul, Thompson menolak dakwaan pihak berkuasa Tanah Melayu bahawa kerajaan Siam menindas orang-orang Melayu Patani.GEMPAR, dalam risalahnya. bagaimanapun menganggap ‘janji-janji’ Pibul itu sebagai omong kosong sebaliknya menuntut kerajaan Siam menyerah kepada orang-orang Melayu hak kedaulatan ke atas Patani. Kenyataan GEMPAR itu disokong kuat oleh akhbar Singapore Free Press. Akhbar itu menegaskan bahawa:

Marshall Phibul Songkhram’s own record has not been such as to inspire the belief that Patani Malays could expect sympathy from any government which he leads, for he has been renowned for his ultra-nationalistic outlook and his support of the ‘assimilation policy’ (Singapore Free Press, 23 Nov. 1948).