Laporan Madoc dan Reaksi Tanah Melayu

Sekembalinya ke Bangkok, Guy Madoc telah menyiapkan laporan hasil tinjauannya untuk dikemukakan kepada Kedutaan British.5 Dalam laporan itu, Madoc menyatakan bahawa kekacauan di Selatan Siam itu dilakukan oleh kedua-dua pihak – orang Melayu dan juga pihak berkuasa Siam tempatan.

Pada pandangannya yang penting ialah tentang peranan yang dimainkan oleh Tengku Mahmood Mahyideen yang dianggap oleh pihak berkuasa Siam sebagai penggerak utama gerakan anti-Siam. Tengku Mahmood Mahyideen telah didakwa oleh pihak Siam dan disahkan oleh pihak keselamatan tempatan sebagai orang yang bertanggungjawab dalam menyusun barisan bersenjata di Tanah Melayu untuk mencetuskan kekacauan di Selatan Siam. Tengku Mahmood Mahyideen juga telah didakwa membuka pusat latihan gerila di Belum, Perak. Walaupun dakwaan itu tidak dapat dibuktikan, Madoc bimbang isu itu akan menjejaskan perhubungan di antara Siam dengan Tanah Melayu.

Tambahan pula Madoc mempunyai tanggapan sendiri terhadap Tengku Mahmood Mahyideen. Beliau berpendapat, Tengku Mahmood Mahyideen adalah seorang yang kompleks dari segi peribadinya. Hal ini pernah digambarkan oleh Madoc sebagai berikut: Whilst he himself poses as the "profector" of his father’s ex-subjects, Kelantan officials who know him well consider that he is really out to feather his own nest. To the C.P.O. he has expressed the ruthlessness of his determination, declaring that he is prepared to sacrifice 500 even 1000 of the lives of his South Siam Malay followers in the struggle against Siamese dominance. He has been told in clear terms that he can expect no support from the British and the High Commissioner has warned him that he must cease his plottings on Malayan soil. He has the voice of the press, and has some experience of the art of propaganda. I suggest it likely that by exciting and exaggerating the state of unrest in south Siam he hopes to convert the British to grant him assistance.

Guy Madoc juga mendapati sebilangan besar daripada pegawai-pegawai rendah tempatan tidak jujur dan suka menindas. Beliau percaya keadaan ini adalah berpunca daripada bayaran gaji yang terlalu rendah. Maka tidak menghairankan sekiranya pegawai-pegawai tersebut terlibat dalam kegiatan jenayah seperti rasuah, peras ugut dan penyeludupan bagi menambahkan pendapatan. Beliau juga percaya bahawa pegawai-pegawai Siam itu telah menghina amalan keagamaan orang Melayu serta adat resam mereka. Orang Melayu tidak mempunyai pilihan kecuali bertindak balas bagi mempertahankan maruah mereka. Beliau bimbang sekiranya orang-orang Melayu tempatan bertindak sedemikian mereka akan terus ditindas dan dizalimi oleh pegawai-pegawai Siam yang menyeleweng itu.

Madoc berpendapat masalah orang-orang Melayu Patani dapat diatasi sekiranya rundingan secara langsung dapat diatur di antara Tengku Mahmood Mahyideen dengan pihak berkuasa Siam. Beliau yakin Tengku Mahmood Mahyideen akan menerima tawaran itu lebih-lebih lagi sekiranya rundingan itu dilakukan di bawah kelolaan bersama Kedutaan British dan kerajaan Siam. Beliau berharap kerajaan Khuang Aphaiwong akan memperbaharui tawaran itu yang pernah dibuat oleh kerajaanThamrong pada satu ketika dulu.

Usaha itu perlu disegerakan kerana keadaan di Selatan Siam tidak tenteram dan tegang. Kekacauan di wilayah tersebut bukan saja akan mencetuskan pertumpahan darah tetapi juga akan membolehkan pihak Komunis Soviet mengambil kesempatan daripada keadaan itu bagi kepentingan mereka.

Pertama, pihak Komunis Soviet dapat membuat dakwaan bahawa kerajaan British bersubahat dengan Siam untuk menindas golongan minoriti Melayu.

Kedua, membuat dakwaan bahawa pihak British membantu puak-puak anti-Siam untuk menggugat keselamatan negara itu dengan membenarkan puak-puak anti-Siam menjadikan Tanah Melayu khususnya Kelantan, sebagai pusat gerakan tersebut. Madoc juga berpendapat bahawa kegiatan anti-Siam ini akan merugikan perjuangan Tengku Mahmood Mahyideen untuk jangka panjang. Walaupun kegiatan yang dilakukan itu mampu melemahkan Kerajaan Aphaiwong tetapi dengan sendirinya membuka peluang kepada Pibul Songgram, bekas diktator yang digeruni oleh orang-orang Melayu, kembali berkuasa.

Dalam ulasannya, Whittington, pegawai Konsular British dan pada ketika itu memangku jawatan Duta, menganggap laporan Madoc sebagai "amat menganggu fikiran". Laporan itu membuktikan bahawa Tengku Mahmood Mahyideen adalah orang yang bertanggung jawab bukan saja dalam menyusun gerakan pembebasan di Selatan Siam tetapi juga menjalankan kempen anti Siam di tanahMelayu dan juga mengepalai Peetubuhan GEMPAR bagi menyebarkan propaganda. Laporan itu juga membuktikan bahawa pihak berkuasa Tanah Melayu mengetahui tentang aktiviti-aktiviti tersebut.

Berdasarkan maklumat tersebut, adalah sukar baginya untuk menerima jaminan Gent bahawa Tengku Mahmood Mahyideen telah bertindak secara berperlembagaan wujud keadaan sedemikian ‘only a small percentage of the Malay population even in the troubled area have partisan sentiments in this squabble".6 Seterusnya beliau menegaskan bahawa: Does Mr Madox really think that he would have the unique opportunity, on a fleeting visit under Siamese partronage, of withnessing specific act of oppression? Similarly, did Mr Madoc really think that all those with partisan sentiments would frankly express their views to him, unknown European under Siamese patronage?

Churchill menolak tohmahan Madoc bahawa Tengku Mahmood Mahyideen mempelopori gerakan keganasan di Patani. Churchill menegaskan bahawa setahunya Tengku Mahmood Mahyideen "was not in favour of a resistance movement which entails guerilla warfare, because he is of the firm opinion that it is foredoomed to failure and will worsen the position of the Malays in South Siam’. Berhubung dengan aktiviti propaganda, Churchill berpendapat aktiviti itu tidak bercanggah dengan peraturan undang-undang.

GEMPAR juga adalah sebuah pertubuhan yang sah dari segi undang-undang. Kol. Dalley, Pengarah Perkhidmatan Perisikan Tanah Melayu (Malayan Security Service), mengesahkan pandangan Churchill bahawa selain daripada Tengku Mahmood Mahyideen, tokoh-tokoh kiri Melayu di Semenanjung turut juga terlibat dalam gerakan Patani, seperti Ahmad Boestaman dan Abdullah C.D.7 Oleh hal demikian tohmohan dan dakwaan Madoc bahawa Tengku Mahmood Mahyideen saja yang patut dipersalahkan adalah tidak tepat.